Bí thư, Chủ tịch tỉnh chịu trách nhiệm trước Trung ương trong chống khai thác IUU
Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh nếu địa phương nào không có sự chuyển biến trong chống khai thác IUU thì Bí thư, Chủ tịch phải chịu trách nhiệm.
Đây là yêu cầu được người đứng đầu Chính phủ nêu trong Hội nghị đánh giá kết quả thực hiện chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), chuẩn bị đón và làm việc với Đoàn Thanh tra của Ủy ban châu Âu (EC) lần thứ 5; quyết tâm gỡ “thẻ vàng” IUU của EC, diễn ra chiều 28/8.
Quyết liệt gỡ "thẻ vàng", không để lên "thẻ đỏ"
Sau gần 7 năm thực hiện chống khai thác IUU, gỡ cảnh báo "thẻ vàng" của EC, thực hiện Chỉ thị số 32-CT/TW ngày 10/4/2024 của Ban Bí thư, Nghị quyết số 52/NQ-CP ngày 22/4/2024 của Chính phủ, ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng và qua 4 đợt thanh tra của EC đến nay tình hình chống khai thác IUU đạt được một số kết quả đáng ghi nhận.
Trong đó, đã hoàn thiện khung pháp lý; lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS); xây dựng cơ sở dữ liệu nghề cá Quốc gia (VNFishbase), kiểm soát sản phẩm thủy sản nhập khẩu theo quy định tại Hiệp định các Biện pháp quốc giá có cảng (PSMA), thực thi pháp luật, xử phạt vi phạm khai thác IUU được tăng cường hơn trước... EC đánh giá cao quyết tâm chính trị của Việt Nam, đặc biệt là sự quan tâm, chỉ đạo quyết liệt của cấp Trung ương.
Cùng với xử lý các hành vi vi phạm khai thác IUU, lãnh đạo các tỉnh cho biết, thực hiện Nghị quyết số 04/2024/NQ-HĐTP của Tòa án Nhân dân Tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật Hình sự về truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi liên quan đến khai thác, mua bán, vận chuyển trái phép thủy sản, các địa phương đã khởi tố 11 vụ án hình sự, đang điều tra 3 vụ có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự…
Tuy nhiên, khâu chỉ đạo, tổ chức triển khai thực hiện tại địa phương còn nhiều hạn chế, dẫn đến một số nhiệm vụ chuyển biến chậm, chưa đáp ứng yêu cầu theo khuyến nghị của EC tại đợt thanh tra lần thứ 4 vào tháng 10/2023. Đó là chưa hoàn thành việc đăng ký, cấp Giấy phép khai thác thủy sản, chưa kiểm soát, xử lý dứt điểm tàu cá "3 không": không đăng ký, không đăng kiểm, không cấp phép; vẫn xảy ra tình trạng ngắt kết nối thiết bị giám sát hành trình tàu cá (VMS). Tình trạng tàu cá, ngư dân Việt Nam vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài chưa chấm dứt.
Hội nghị nhận định, nếu không khẩn trương khắc phục các tồn tại, hạn chế hiện nay, nghiêm túc triển khai các quy định chống khai thác IUU, việc gỡ cảnh báo “thẻ vàng” rất khó khả thi, thậm chí bị nâng cảnh báo lên “thẻ đỏ”.
Chia sẻ trăn trở trong việc chống khai thác IUU, khắc phục “thẻ vàng” IUU, kết luận hội nghị, Thủ tướng đánh giá cao các bộ, ngành, địa phương đã tích cực thực hiện chống khai thác IUU; nhất trí với các ý kiến phát biểu thẳng thắn, đánh giá sát tình hình cũng như các đề xuất xử lý nghiêm vi phạm, sớm khắc phục “thẻ vàng" IUU.
Nêu rõ 5 hạn chế, yếu kém trong chống khai thác IUU, Thủ tướng thắng thắn chỉ rõ, việc quản lý, thực thi pháp luật về chống khai thác IUU ở các cơ quan quản lý nhà nước, cấp ủy, chính quyền các cấp, đặc biệt là cấp cơ sở không nghiêm, không đúng trách nhiệm; yêu cầu xử lý nghiêm trách nhiệm người đứng đầu, kể cả Bí thư Tỉnh ủy, Thành ủy theo Chỉ thị số 32-CT/TW ngày 10/4/2024 của Ban Bí thư.
Đoàn Thanh tra của EC sẽ sang Việt Nam kiểm tra lần thứ 5 vào tháng 10/2024. Để chuẩn bị tiếp và làm việc với Đoàn Thanh tra của EC đạt kết quả tốt nhất, sớm gỡ cảnh báo "thẻ vàng”, Thủ tướng yêu cầu người đứng đầu các ban, bộ, ngành Trung ương và địa phương có liên quan thống nhất nhận thức, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, hành động quyết liệt để thực hiện nhiệm vụ chống khai thác IUU, khẩn trương hoàn thành việc khắc phục các tồn tại, hạn chế như đã nêu trên.
Trong đó, quán triệt các nội dung, nhiệm vụ và ý kiến chỉ đạo của Ban Bí thư tại Chỉ thị số 32-CT/TW, Nghị quyết số 52/NQ- CP của Chính phủ đảm bảo đúng tiến độ; lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện nghiêm túc, hiệu quả các nhiệm vụ; gắn trách nhiệm người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp và lực lượng chức năng.
Thủ tướng yêu cầu tập trung cao điểm nguồn lực ngăn chặn, chấm dứt tình trạng tàu cá vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài; đặc biệt tại các tỉnh Kiên Giang, Cà Mau, Bình Định...; tăng cường lực lượng công an, biên phòng phối hợp với chính quyền cơ sở tại các địa bàn trọng điểm để tuyên truyền vận động, kịp thời phát hiện, ngăn chặn từ sớm, từ xa tàu cá, ngư dân có ý định đi khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài.
Cùng với đó, triển khai thực hiện có hiệu quả quy định tại Nghị quyết số 04/2024/NQ- HĐTP ngày 12/6/2024 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao về hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật Hình sự về truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi liên quan đến khai thác, mua bán, vận chuyển trái phép thủy sản; điều tra, khởi tố, truy tố, xét xử nghiêm khắc 100% các vụ việc liên quan đưa tàu cá, ngư dân đi khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài; ngắt, gửi, vận chuyển thiết bị VMS, môi giới, móc nối và các hành vi vi phạm nghiêm trọng theo quy định tại Nghị quyết số 04/2024/NQ-HĐTP.
Quyết liệt xử lý hành vi vi phạm khai thác IUU
Thủ tướng yêu cầu Bí thư, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ven biển trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo, đảm bảo hoàn thành một số nhiệm vụ.
Theo đó, rà soát toàn bộ các vụ việc vi phạm khai thác IUU từ sau đợt thanh tra lần thứ 4 đến nay, trước hết tập trung các vụ việc ngắt, gửi, vận chuyển thiết bị VMS, vượt ranh giới trên biển; môi giới, móc nối, vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài...; tiếp tục điều tra, xác minh, kiên quyết xử phạt dứt điểm các trường hợp vi phạm; hoàn thành, báo cáo kết quả thực hiện trong tháng 9/2024.
Tập trung tối đa nguồn lực (nhân lực, kinh phí, trang thiết bị, phương tiện), điều động, tăng cường lực lượng tại địa phương, đặc biệt là chính quyền cơ sở (xã/phường/thị trấn) tại các địa bàn trọng điểm, phối hợp chặt chẽ với lực lượng biên phòng, công an vừa tuyên truyền, vận động, vừa kịp thời ngăn chặn, xử lý từ sớm, từ xa tàu cá, ngư dân có ý định vi phạm, đặc biệt là tại các tỉnh Kiên Giang, Cà Mau, Bình Định, Bà Rịa-Vũng Tàu...
Các tỉnh tiếp tục để xảy ra tình trạng tàu cá của địa phương vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài phải tổ chức kiểm điểm nghiêm túc, xác định rõ trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan, lực lượng chức năng có liên quan; hoàn thành, báo cáo Thủ tướng kết quả trong tháng 9 năm 2024.
Khẩn trương hoàn thành công tác quản lý đội tàu, đăng ký, đăng kiểm, cấp giấy phép khai thác thủy sản, đánh dấu tàu cá, cấp giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn vệ sinh thực phẩm cho tàu cá, xử lý dứt điểm tàu cá "03 không"; xử lý trách nhiệm các tổ chức, cá nhân có liên quan chậm trễ trong việc cấp giấy phép khai thác thủy sản cho tàu cá theo quy định.
Kiểm soát chặt chẽ tàu cá ra vào cảng, giám sát sản lượng thủy sản khai thác; kiên quyết xử lý trách nhiệm Ban quản lý cảng cá, Văn phòng thanh tra, kiểm soát nghề cá tại cảng cá để tàu cá vi phạm khai thác IUU ra vào cảng, bốc dỡ sản phẩm thủy sản khai thác mà không xác minh, xử lý theo quy định.
Tiếp tục rà soát, thực hiện nghiêm túc công tác xác nhận, chứng nhận truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác; kiên quyết xử lý hình sự hành vi hợp thức hóa hồ sơ cho các lô hàng xuất khẩu sang thị trường châu Âu.
Với các hiệp hội, doanh nghiệp,Thủ tướng đề nghị Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản, các doanh nghiệp thủy sản nghiêm túc thực hiện quy định về chống khai thác IUU; nghiêm cấm hành vi thu mua, chế biến, xuất khẩu các sản phẩm thủy sản có nguồn gốc từ khai thác IUU; nghiêm cấm hành vi móc nối với các tổ chức, cá nhân có liên quan hợp thức hóa hồ sơ cho các sản phẩm thủy sản khai thác vi phạm IUU để xuất khẩu sang thị trường châu Âu; chủ động phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng trong điều tra, xác minh, xử lý nghiêm, triệt để các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp thủy sản làm ăn phi pháp, hợp thức hóa hồ sơ, tiếp tay, dung túng cho hành vi IUU.
Hội Nghề cá Việt Nam tiếp tục đồng hành, tích cực vận động hội viên gương mẫu, thực hiện tốt các quy định về phòng, chống khai thác IUU; kịp thời động viên các tấm gương điển hình, người tốt việc tốt; kịp thời phản ánh, tố giác các hành vi vi phạm khai thác IUU.
Thủ tướng cũng lưu ý, cùng với thực hiện nghiêm các quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước, cần đẩy mạnh chăm lo, hỗ trợ việc làm, sinh kế bền vững cho người dân, như chuyển đổi từ đánh bắt sang nuôi trồng hải sản…; đồng thời tuyên truyền, vận động người dân nâng cao ý thức, thực hiện trách nhiệm với đất nước, quê hương và với chính mình, tránh vì lợi ích trước mắt mà quên đi lợi ích lâu dài, tránh vì lợi ích cá nhân, cục bộ mà quên đi lợi ích chung, việc cương quyết xử lý vi phạm, chống khai thác hải sản bất hợp pháp là vì lợi ích của chính ngư dân và đất nước. Cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị-xã hội, các cơ quan báo chí-truyền thông Trung ương và địa phương vào cuộc mạnh mẽ hơn trong tăng cường tuyên truyền, vận động người dân.
Các ban, bộ, ngành, địa phương và các cơ quan liên quan chuẩn bị kế hoạch kỹ chương trình, nội dung, kế hoạch làm việc với Đoàn Thanh tra của EC lần thứ 5; chuẩn bị kỹ các phương án tốt nhất, không để bị động, bất ngờ ảnh hưởng đến nỗ lực gỡ cảnh báo "Thẻ vàng" của cả nước; bảo đảm việc đón và làm việc với đoàn thanh tra đạt kết quả tốt nhất, sớm gỡ "Thẻ vàng" IUU.
"Nếu địa phương nào không có sự chuyển biến trong thực hiện nhiệm vụ chống khai thác IUU trong thời gian tới, tiếp tục để xảy ra các sai phạm, không hoàn thành các nhiệm vụ được giao, đồng chí Bí thư tỉnh ủy, thành ủy, Chủ tịch Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương phải chịu trách nhiệm trước Ban Bí thư, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ theo chỉ đạo tại Chỉ thị số 32-CT/TW của Ban Bí thư, Nghị quyết số 52/NQ-CP của Chính phủ", Thủ tướng nhấn mạnh.
Minh Thành
