18 nhà hoạt động môi trường tiêu biểu

Theo dõi KTMT trên

1. Henry David Thoreau (1817-1862)

Ông là một trong những nhà hoạt động xã hội và cũng là tác gia triết học đầu tiên của Mỹ. Cho đến nay ông vẫn là một trong những người có ảnh hưởng nhất trên thế giới. Năm 1845, Thoreau vỡ mộng về nhiều thứ của xã hội và con người đương đại, ông dọn ra sống một mình trong một ngôi nhà nhỏ mà ông dựng lên gần bờ hồ Walden Pond tại Massachusetts. Hai năm ông sống một cuộc sống tối giản trở thành nguồn cảm hứng cho những tác phẩm: “Walden” (Tên gọi của cái hồ nơi ông sống), “A Life in the Woods” (Cuộc sống trong rừng), là một trong những tác phẩm đáng đọc về cuộc sống và tự nhiên cho tất cả những ai yêu thích hoạt động môi trường. Thoreau cũng viết một tác phẩm có sức ảnh hưởng chính trị có tên là Phản kháng dân sự (hay là Phản kháng chính phủ dân sự) đã chỉ ra sự suy thoái đạo đức của các chính phủ độc tài.

2. John Muir (1838-1914)

Ông là nhà tự nhiên học, nhà văn, sinh ra ở Scotland và di cư đến Wisconsin (Mỹ) từ thơ ấu. Bộ môn đi bộ đường dài là niềm đam mê suốt đời của ông, bắt đầu từ lúc ông rong ruổi dọc theo vịnh Mexico khi còn thanh niên. Muir đã dành phần lớn cuộc đời của mình lang thang và chiến đấu để bảo vệ môi trường tự nhiên của vùng miền tây hoang dã nước Mỹ, đặc biệt là California. Những nỗ lực không mệt mỏi của ông gặt được thành quả bằng việc thành lập Vườn quốc gia Yosemite, Vườn quốc gia Sequoia và hàng triệu khu bảo tồn khác. Muir tạo ra một ảnh hưởng sâu sắc đối với nhiều nhà lãnh đạo trong thời của ông, bao gồm cả Tổng thống Mỹ Theodore Roosevelt. Năm 1892, Muir và những người khác thành lập Câu lạc bộ Sierra “để làm cho những ngọn núi vui lòng.” (to make the mountains glad.)

3. Theodore Roosevelt (1858-1919)

Roosevelt là chính trị gia và nhà bảo tồn hoang dã và bảo vệ môi trường. Có thể bạn sẽ ngạc nhiên vì một thợ săn lừng danh chuyên săn những con thú lớn được đưa vào danh sách các nhà bảo vệ môi trường, nhưng Theodore Roosevelt là một trong những nhà hoạt động tích cực nhất lịch sử trong việc bảo tồn thiên nhiên hoang dã. Khi còn là Thống đốc của New York, ông đã cấm sử dụng lông vũ để trang trí quần áo nhằm ngăn chặn việc giết mổ một số loài chim. Đến khi trở thành Tổng thống Mỹ (1901-1909), Roosevelt quy hoạch hàng trăm triệu mẫu Anh đất hoang, để tích cực theo đuổi việc bảo tồn tài nguyên đất và nước, tạo ra hơn 200 khu rừng quốc gia, di tích quốc gia, các công viên quốc gia và các khu bảo tồn động vật hoang dã.

4. George Washington Carver (1864-1943)

Bị bắt làm nô lệ khi mới sinh, George Washington Carver đã trở thành một trong những nhà khoa học lỗi lạc nhất của thế kỷ 20. Ông là một nhà giáo dục tại Viện Tuskegee và là một nhà phát minh tài ba nổi tiếng với việc tạo ra thuốc nhuộm, chất dẻo, nhiên liệu và phụ phẩm từ đậu phộng.

George Washington Carver cũng là người đấu tranh cho việc luân canh cây trồng và kêu gọi nông dân trồng các loại cây như đậu phộng và khoai lang để đưa chất dinh dưỡng trở lại đất trong thời kỳ bông trái vụ. Vào cuối những năm 30 thế kỷ 20, nhờ những cố gắng của ông, đậu phộng đã trở thành một loại cây trồng trị giá 200 triệu USD mỗi năm. Sau này khi về già, ông được bổ nhiệm làm Diễn giả của Ủy ban Hợp tác giữa các chủng tộc Mỹ và là người đứng đầu Bộ phận Khảo sát Bệnh thực vật và Bệnh của Bộ Nông nghiệp Mỹ.

5. Gifford Pinchot (1865-1946)

Ông từng là kiểm lâm, nhà bảo tồn hoang dã và cũng là con của một “đại gia” ngành gỗ. Vì thế sau này ông hối hận về những thiệt hại mà cha ông đã gây ra cho những cánh rừng của Mỹ. Bằng sự cương quyết, Pinchot đã học lâm nghiệp trong nhiều năm và được Tổng thống Grover Cleveland bổ nhiệm vào vị trí quản lý quy hoạch phát triển các khu rừng phía tây nước Mỹ. Sự nghiệp trồng rừng của ông tiếp tục khi Theodore Roosevelt đề nghị ông lãnh đạo Bộ Lâm nghiệp. Tuy nhiên, công việc của ông không phải là chưa từng gặp trở ngại. Ông từng công khai đối đầu với John Muir (một nhà bảo tồn nổi tiếng khác) về tình trạng suy kiệt của Vùng hoang dã Hetch Hetchy ở California, ông cũng bị các công ty gỗ chỉ trích vì đóng cửa các khu vực khai thác gỗ của họ.

6. Aldo Leopold (1887-1948)

Ông là nhà sinh thái học, tác gia và được coi là cha đỡ đầu của ngành bảo tồn hoang dã và sinh thái học hiện đại. Sau khi học lâm nghiệp tại Đại học Yale, ông làm việc cho Cục Lâm nghiệp Mỹ. Mặc dù ban đầu ông đã yêu cầu giết gấu, sư tử núi và những động vật săn mồi khác trên khắp liên bang sau những cuộc biểu tình của những người chủ trang trại địa phương, nhưng sau đó ông đã áp dụng cách tiếp cận khác toàn diện hơn để quản lý các vùng hoang dã. Cuốn sách nổi tiếng nhất của ông, A Sand County Almanac, vẫn là một trong những lời kêu gọi hùng hồn nhất cho việc bảo tồn hoang dã từ trước đến nay.

7. Rachel Carson (1907-1964)

Là nhà động vật học, sinh học biển và là tác giả của nhiều quyển sách như: Under the Sea-Wind, Silent Spring,…, Rachel Carson được ghi nhận là xuất phát điểm cho phong trào bảo vệ môi trường trên toàn cầu ngày nay. Sinh ra ở vùng nông thôn Pennsylvania, bà bắt đầu nghiên cứu sinh học tại Đại học Johns Hopkins và Phòng thí nghiệm sinh học biển Woods Hole. Sau đó bà làm việc với tư cách là nhà sinh học biển cho Ngành Cá và Động Thực vật Hoang dã nước Mỹ (US Fish and Wildlife Service), Carson xuất bản The Sea Around Us và các sách khác. Tuy nhiên, tác phẩm nổi tiếng nhất của bà là Mùa xuân thầm lặng (Silent Spring) gây tranh cãi năm 1962, trong đó bà mô tả các tác động tàn phá mà thuốc trừ sâu đã và đang gây ra cho môi trường. Mặc cho sự phủ nhận và đe dọa từ các công ty hóa chất và các công ty khác, các cảnh báo của Carson đã được chứng minh là đúng và các loại thuốc trừ sâu như DDT cuối cùng cũng bị cấm.

8. David Brower (1912-2000)

Nhà hoạt động môi trường Davide Brower đã bắt đầu tham gia các công việc bảo tồn hoang dã kể từ khi ông đam mê môn leo núi lúc còn trẻ. Brower được bổ nhiệm làm Giám đốc điều hành đầu tiên của Câu lạc bộ Sierra (một tổ chức bảo vệ môi trường lớn ở Mỹ) vào năm 1952. Trong vòng 17 năm, số lượng thành viên đã tăng từ 2.000 lên 77.000, và họ đã giành được nhiều thành quả trong việc bảo vệ môi trường. Tuy nhiên do cá tính mạnh, thích tranh luận mà ông bị Câu lạc bộ Sierra sa thải. Sau đó ông vẫn tiếp tục tham gia vào các tổ chức môi trường lớn khác như: Friends of the Earth, the Earth Island Institute và the League of Conservation Voters.

9. Gaylord Nelson (1916-2005)

Nhắc đến Ngày Trái Đất thì không thể không nhắc đến Gaylord Nelson, là một chính trị gia và nhà hoạt động môi trường. Sau khi trở về từ Thế chiến II, Nelson bắt đầu sự nghiệp chính trị gia và sau đó làm một nhà hoạt động cống hiến cho sự nghiệp bảo vệ môi trường đến cuối đời. Khi còn là Thống đốc bang Wisconsin, ông đã có sáng kiến xây dựng một chương trình “Mua sắm giải trí ngoài trời”, thu được một số tiền lớn để tài trợ mua lại khoảng một triệu mẫu đất cho các công viên ở Wisconsin. Ông là người đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển một hệ thống đường mòn quốc gia nước Mỹ (bao gồm Đường mòn Appalachian) và giúp thông qua các đạo luật về Vùng hoang dã, Không khí sạch, Nước sạch, và nhiều quy định về môi trường khác. Nhưng Gaylord Nelson có lẽ được nhắc đến nhiều nhất vì là người sáng lập ra Ngày Trái Đất, là một ngày để nâng cao nhận thức và giá trị môi trường tự nhiên của Trái Đất.

10. Edward Abbey (1927-1989)

Ông là tác giả của nhiều quyển sách và là một trong những nhà hoạt động môi trường tận tâm và xông xáo nhất nước Mỹ. Sinh ra ở Pennsylvania, Edward Abbey nổi tiếng với niềm đam mê bảo vệ vùng hoang mạc vùng Tây Nam nước Mỹ. Sau khi làm việc cho đơn vị Dịch vụ Vườn Quốc gia mà ngày nay là Vườn Quốc gia Arches ở Utah, Abbey đã viết quyển Desert Solitaire, một trong những công trình đầu tiên của phong trào bảo vệ môi trường. Cuốn sách sau của ông, The Monkey Wrench Gang, đã được biết đến như một nguồn cảm hứng cho nhóm môi trường cấp tiến Earth First! (Nhóm đã bị một số người buộc tội phá hoại môi trường sinh thái, bao gồm nhiều nhà môi trường chính thống.)

11. Wangari Maathai (1940-2011)

Nhà hoạt động chính trị, nhà bảo vệ môi trường người Kenya. Sau khi học ngành sinh học ở Hoa Kỳ, bà trở về Kenya để bắt đầu sự nghiệp bằng các mối quan tâm về môi trường và xã hội. Maathai đã thành lập Phong trào Vành đai Xanh, trồng hơn 30 triệu cây xanh, tạo việc làm cho người thất nghiệp đồng thời ngăn ngừa xói mòn đất và giữ củi ở châu Phi. Bà được bổ nhiệm làm Trợ lý Bộ trưởng Bộ Môi trường và Tài nguyên Kenya. Trong năm 2004, Maathai được trao Giải Nobel Hòa bình nhờ vào việc kiên trì tranh đấu cho quyền phụ nữ, chống áp bức chính trị và bảo vệ môi trường tự nhiên.

12. Chico Mendes (1944-1988)

Là nhà bảo tồn thiên nhiên, nhà hoạt động xã hội, ông nổi tiếng với những nỗ lực trong việc giải cứu những cánh rừng mưa nhiệt đới của Brazil khỏi các hoạt động tàn phá từ ngành khai thác gỗ và chăn nuôi. Mendes sinh trưởng trong một gia đình sống bằng nghề cạo mủ cao su và kiếm thêm thu nhập bằng cách hái lượm có giới hạn các loại hạt và sản phẩm rừng nhiệt đới khác. Bị sốc trước tốc độ tàn phá rừng nhiệt đới Amazon, ông đã lao vào trợ giúp cho những sự ủng hộ từ quốc tế cho việc bảo tồn rừng nhiệt đới. Các hoạt động của ông dĩ nhiên đã nhận lấy những sự tức giận của những nhóm lợi ích của ngành chăn nuôi gia súc và khai thác gỗ. Chico Mendes đã bị những người chăn nuôi gia súc giết chết khi mới 44 tuổi.

13. Penny Whetton (1958 -2019)

Penny Whetton là một nhà khí hậu học người Úc, người đã giương cao ngọn cờ cảnh báo về cuộc khủng hoảng khí hậu ngay từ năm 1990. Năm đó, bà được tuyển dụng làm nhà khoa học khí hậu cho Tổ chức Nghiên cứu Công nghiệp và Khoa học Khối thịnh vượng chung. Bà nhanh chóng trở thành nhà nghiên cứu cấp cao của tổ chức, đồng tác giả một số báo cáo đánh giá cho Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu của Liên Hợp Quốc, một trong số đó đã đoạt giải Nobel Hòa bình năm 2017. Whetton là một phụ nữ chuyển giới và là người ủng hộ LGBTQ + (đồng tính luyến ái nữ) trung thành. Bà đã kết hôn với Thượng nghị sĩ Janet Rice và tập trung hầu hết các nghiên cứu của mình vào quê hương nước Úc.

14. Hilda Lucia Solis (1957)

Hilda Lucia Solis là một chính trị gia có tiếng ở Mỹ. Bà đã ủng hộ các đề xuất về bảo vệ môi trường khi ở trong Ủy ban Năng lượng và Thương mại, Ủy ban Tài nguyên Thiên nhiên và Ủy ban Lựa chọn về Độc lập Năng lượng và Sự nóng lên Toàn cầu với tư cách là một nữ nghị sĩ. Năm 2009, dưới thời chính quyền Tổng thống Barack Obama, bà trở thành phụ nữ Latinh đầu tiên phục vụ tại Thượng viện.

Trải qua một thời thơ ấu gian khó gần Bãi rác Puente Hills ở Los Angeles, Hilda Lucia Solis đã làm việc cật lực để yêu cầu thông qua luật bảo vệ các cộng đồng thiểu số và thu nhập thấp khỏi các bãi chôn lấp mới được đặt. Tuy bị phủ quyết, nhưng dự luật sau đó của bà kêu gọi "đối xử công bằng với mọi người thuộc mọi chủng tộc, nền văn hóa và thu nhập liên quan đến sự phát triển, thực hiện và thực thi luật môi trường" đã được chấp thuận và ngày nay được coi là một điểm nhấn quan trọng trong sự nghiệp chính trị của bà.

15. Winona LaDuke (1959) 

Winona LaDuke là một thành viên Bộ lạc Ojibwe được đào tạo bài bản tại Harvard, người đã cống hiến cuộc đời mình cho các vấn đề về biến đổi khí hậu, quyền đất đai của người Mỹ bản địa và công lý môi trường. Bà đã giúp thành lập Mạng lưới Phụ nữ Bản địa và Tôn vinh Trái Đất, đóng một vai trò không thể thiếu trong các cuộc biểu tình chống dự án Đường ống Tiếp cận Dakota năm 2016. Một mình bà đã thành lập Dự án Phục hồi Đất của Người Da trắng, nhằm tìm cách mua lại đất bản địa từ những người không phải là Người bản địa và tạo việc làm cho những người thuộc các Quốc gia thứ nhất.

LaDuke - ứng viên Phó Tổng thống, từng liên danh với ứng viên Tổng thống Ralph Nader thuộc Đảng Xanh tranh cử Tổng thống Mỹ hai lần vào năm 1996 và 2000. Hiện nay, tại nơi sinh sống ở Minnesota, bà điều hành một trang trại trồng cây gai dầu công nghiệp rộng 40 mẫu Anh tại Khu bảo tồn Da Đỏ White Earth.

16. Julia Hill (1974)

Cô còn có tên là Julia “Butterfly” Hill, một trong những nhà hoạt động môi trường dấn thân, xông xáo nhất hiện nay. Sau khi suýt chết trong một tai nạn ô tô vào năm 1996, cô đã cống hiến cuộc đời mình cho các vấn đề môi trường. Trong gần hai năm, Hill dựng một căn lều nhỏ để sống trên các cành cây của một cây cổ thụ quý hiếm (mà cô đặt tên là Luna) ở Bắc California để cứu nó khỏi bị đốn. Cuộc biểu tình kiểu “Tree-sit” (*) của cô đã trở thành một trường hợp nổi tiếng quốc tế (Cause célèbre). Sau đó, Hill vẫn tiếp tục dấn thân vào các vấn đề môi trường và xã hội xung quanh cô.

(*) Tree-sit là một hình thức phản kháng dân sự về môi trường mà một người biểu tình sống trên những cái cây, thường là những căn lều tạm bợ, để bảo vệ cây khỏi bị chặt hạ..

17. Jamie Margolin (2001)

Jamie Margolin, một người Mỹ gốc Colombia, nổi tiếng ở tuổi thiếu niên khi cô cùng các nhà hoạt động môi trường khác đồng sáng lập Zero Hour, một tổ chức và phong trào hành động vì khí hậu của thanh niên. Sau khi tận mắt chứng kiến những ảnh hưởng của cháy rừng tại bang Washington quê hương cô, Margolin đã quyết tâm hành động chống lại khủng hoảng khí hậu. Vào năm 2018, cô và 12 thanh niên khác đã kiện tiểu bang về những vụ cháy đó - và mặc dù họ không giành chiến thắng, nhưng tổ chức Zero Hour tiếp tục thu hút sự chú ý của cộng đồng với hàng chục cuộc tuần hành vì khí hậu của thanh niên, trong đó Margolin là người đi đầu.

Margolin đã làm chứng trước Quốc hội Mỹ cùng với nhà hoạt động Thụy Điển Greta Thunberg, sau đó cô viết một cuốn sách Youth to Power: Your Voice and How to Use It  (tạm dịch: "Tuổi trẻ để trở nên mạnh mẽ: Tiếng nói của bạn và cách sử dụng nó") chia sẻ về việc mình đã trở thành một nhà hoạt động trẻ như thế nào. Cô cũng đã thẳng thắn thừa nhận mình là thành viên của cộng đồng LGBTQ +.

18. Greta Thunberg (2003)

Greta Thunberg là một nhà hoạt động môi trường người Thụy Điển về biến đổi khí hậu. Năm 15 tuổi, cô lần đầu được biết tới qua sự kiện nghỉ học để biểu tình bên ngoài Nghị viện Thụy Điển nhằm kêu gọi hoạt động mạnh mẽ hơn trước sự nóng lên toàn cầu bằng cách giơ cao một biểu ngữ: Bãi khóa vì môi trường (School strike for the climate). Chẳng bao lâu, những học sinh khác cũng tham gia vào những cuộc biểu tình tương tự. Cùng nhau, họ đã tổ chức một hoạt động đình công khí hậu trường học dưới tên Thứ 6 cho tương lai.

Tháng 5/2019, Thunberg được tạp chí Time gọi tên cô là thế hệ lãnh đạo tiếp theo và chọn cô là Nhân vật của năm 2019.  Greta Thunberg - "đã thành công trong việc thay đổi thái độ toàn cầu, biến hàng triệu nỗi lo âu mơ hồ thành một phong trào toàn cầu kêu gọi thay đổi toàn cầu" - tạp chí Time nhận định.

Trở thành gương mặt trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu chỉ trong thời gian ngắn, Thunberg đã nhận rất nhiều vinh dự và giải thưởng. Tháng 9/2019, cô đã diễn thuyết tại Hội nghị thượng đỉnh Hành động Khí hậu LHQ ở New York. Thunberg cũng được đề cử cho giải Nobel Hòa bình năm 2019. 

(Theo Marc Lallanilla, Treehugger.com và internet)

Marc Lallanilla, một chuyên gia thiết kế xanh và sống bền vững. Là thành viên của Hiệp hội Nhà báo Môi trường, ông còn được biết tới với tư cách là nhà tư vấn môi trường và nhà hoạch định tài nguyên thiên nhiên cho các công ty tư nhân và cơ quan chính phủ, bao gồm Unocal, Thành phố Austin, Texas và Bộ Tài nguyên nước California. Lallanilla cũng đã từng là một nhà văn và biên tập viên về các chủ đề như công việc cổ động viên xanh và thiết kế bền vững. Tác phẩm của ông đã xuất hiện trên nhiều ấn phẩm in ấn và trực tuyến, bao gồm Los Angeles Times, ABCNews.com, Live Science và Everyday Health và hiện ông là biên tập viên tại A + E Networks. Lallanilla nhận bằng cử nhân của Đại học Texas tại Austin, chuyên ngành địa lý môi trường và kiến trúc. Ông hoàn thành bằng thạc sĩ về quy hoạch môi trường tại Đại học California, Berkeley, nộp luận án về phục hồi sinh thái. Lallanilla cũng học chương trình sau đại học về Khoa học, Sức khỏe và Báo cáo Môi trường của Đại học New York.

Nhật Linh