Chuyên gia đề xuất các giải pháp thúc đẩy tài chính xanh

Theo dõi KTMT trên

Sáng 27/5, Học viện Ngân hàng phối hợp cùng Viện tăng trưởng xanh toàn cầu và Tạp chí Doanh nghiệp và Kinh tế xanh tổ chức Hội thảo quốc gia với chủ đề “Thúc đẩy tài chính xanh hướng tới mục tiêu Net-Zero của Việt Nam”. 

Hội thảo có sự tham dự của nhiều chuyên gia trong các lĩnh vực kinh tế, môi trường và tài chính.

PGS. TS. Bùi Hữu Toàn, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng Học viện Ngân hàng cho biết, giờ đây, điều quan trọng không chỉ là phát triển, mà là phát triển như thế nào để đảm bảo tính bền vững. 

Do đó, phát triển xanh - một chủ đề mang tính thời sự toàn cầu đòi hỏi sự chung tay của tất cả các quốc gia. Việt Nam đã nhận diện rõ vấn đề này và thể hiện qua hàng loạt chủ trương, kế hoạch cụ thể. Việt Nam là một trong những quốc gia đi đầu với cam kết đạt mục tiêu phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050 và tham gia sáng kiến làm mát toàn cầu cùng với hơn 60 quốc gia khác.

Để hiện thực hóa các cam kết này, tài chính đóng vai trò then chốt, trong đó ngành ngân hàng chính là “kênh dẫn mạch” để cung cấp nguồn lực cho các hoạt động hướng đến phát triển bền vững. Thời gian qua, ngành ngân hàng Việt Nam đã có những bước đi tích cực, nhưng đồng thời vẫn còn nhiều thách thức cần giải quyết đồng bộ, từ việc hoàn thiện cơ chế tài chính xanh đến xác định rõ điều kiện cho các doanh nghiệp xanh. 

Ông Nguyễn Tuấn Quang, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho rằng, biến đổi khí hậu là vấn đề toàn cầu và tất cả các quốc gia trên thế giới đều phải chung tay vì mục tiêu chung. Tại COP26 Việt Nam đã cam kết sẽ đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 với sự hỗ trợ của quốc tế về tài chính và công nghệ.

“Nếu chúng ta không thực hiện cam kết thì sẽ ra khỏi cuộc chơi của thế giới. Việt Nam đã cam kết chuyển đổi năng lượng sạch, năng lượng tiết kiệm, nếu không áp dụng thì không thể cạnh tranh, đặc biệt là các sản phẩm xuất khẩu”, ông Quang nhấn mạnh.

Theo tính toán của Ngân hàng Thế giới để đạt phát thải ròng bằng 0 thì từ nay đến 2040 Việt Nam cần 360 tỷ USD, trong khi GDP khoảng 450-500 tỷ USD. Như vậy, con số để chuyển đổi rất lớn, cần huy động cả hệ thống chính trị, tư nhân, các định chế tài chính,…

Giải pháp thời gian tới theo ông Quang, là cần hoàn thiện thể chế pháp luật. Hiện các khái niệm tài chính xanh vẫn chưa rõ ràng và chưa đề cập một cách toàn diện nên cần hoàn thiện hành lang pháp lý. Vừa qua, Bộ Tài Nguyên và Môi trường đã trình Chính phủ xem xét bộ tiêu chí tài chính xanh, trong đó có 7 lĩnh vực xem xét được cấp tài chính xanh.

Một giải pháp nữa là tập trung hỗ trợ các doanh nghiệp, các dự án đầu tư gắn với tiêu chí xanh. Về nguyên tắc các doanh nghiệp cam kết giảm phát thải nhà kính sẽ được cấp tín chỉ các bon. Điều này rất quan trọng vì thị trường các bon kiểm soát khoảng 20% phát thải toàn cầu.

Hiện nay Chính phủ đã giao Bộ Tài nguyên và Môi trường phối hợp cùng Bộ Tài chính, trong năm 2025 này thí điểm thị trường các bon, sau đó đưa vào thực hiện. Làm thế nào tài chính xanh hỗ trợ doanh nghiệp tham gia thị trường các bon.

Bên cạnh đó, cần nâng cao nhận thức của người tiêu dùng, qua đó tác động để các doanh nghiệp nỗ lực để thực hiện các dự án xanh. Đồng thời, học hỏi kinh nghiệm quốc tế để áp dụng mô hình phù hợp với Việt Nam. Ngoài ra, cần tăng cường hợp tác quốc tế để tiếp cận các nguồn tài chính xanh.

Ông Tô Trần Hoà, Phó Vụ trưởng Vụ phát triển thị trường, Ủy ban chứng khoán Nhà nước cho hay, hiện thị trường Việt Nam chưa có tiêu chí tín dụng xanh, các hoạt động phát hành này đều sử dụng tiêu chuẩn quốc tế. Việc này đặt ra yêu cầu Việt Nam cần có những tiêu chí xanh để các tổ chức có căn cứ để phát hành.

Theo ông Hòa, kế hoạch phát triển thị trường vốn xanh của Uỷ ban Chứng khoán là xây dựng hạ tầng thị trường xanh và thị trường các-bon, giai đoạn 1 (2025-2027) chuẩn bị pháp lý, thí điểm sàn giao dịch các-bon, xây dựng hạ tầng kỹ thuật. Giai đoạn 2 (từ 2028) vận hành chính thức sàn giao dịch, mở rộng giao dịch, liên kết thị trường quốc tế.

Đối với việc thúc đẩy phát triển xanh và hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng “0” (Net Zero), theo PGS.TS. Bùi Hữu Toàn, phát triển xanh không thể được triển khai một cách ồ ạt hay tùy tiện, mà cần có định hướng rõ ràng, cơ sở pháp lý vững chắc và tiêu chí cụ thể để thực hiện.

PGS.TS. Bùi Hữu Toàn cho rằng việc tham khảo bộ tiêu chí từ quốc tế là điều cần thiết. Tuy nhiên, cần thận trọng khi “nhập khẩu” những bộ tiêu chí đó vào Việt Nam. Nếu không được nội luật hóa hoặc điều chỉnh cho phù hợp với điều kiện thực tiễn trong nước, chúng chỉ mang tính chất tham khảo, chưa đủ giá trị pháp lý để áp dụng rộng rãi.

Do đó, ông Toàn đề xuất cần xây dựng bộ tiêu chuẩn và tiêu chí rõ ràng để xác định sản phẩm, dịch vụ hay doanh nghiệp “xanh” theo hai hướng tiếp cận. Một là Nhà nước trực tiếp ban hành, điều này giúp tiết kiệm chi phí và tạo sự đồng bộ. Hai là Nhà nước uỷ quyền cho các tổ chức công lập hoặc tổ chức đủ năng lực thực hiện việc đánh giá và chứng nhận, dưới sự giám sát chặt chẽ của các cơ quan quản lý.

Tại hội thảo, các đại biểu cũng đã thông tin, phân tích về tiến trình xây dựng và vận hành thị trường các-bon tại Việt Nam, coi đây là yếu tố then chốt để hiện thực hóa cam kết phát thải ròng bằng “0” (Net Zero) vào năm 2050.

Để thị trường này vận hành hiệu quả, chuyên gia nhấn mạnh cần nhanh chóng thành lập sàn giao dịch các-bon trong nước, cho phép giao dịch tín chỉ và hạn ngạch phát thải, đồng thời xây dựng hệ thống đăng ký quốc gia do Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) quản lý. 

Minh Thành